De dames Gymnastiek- en Atletiekvereniging Brunhilde is opgericht rond 1910 in Leiden en is lange tijd een belangrijke en bekende gymnastiekclub geweest in de regio. Deze vereniging vertegenwoordigde een van de oudste sportverenigingen voor damesgymnastiek in Leiden en heeft decennialang bijgedragen aan de gymnastiekcultuur en -sport in de stad.

Naam
De naam Brunhilde (ook gespeld als Brünhilde, Brunichildis, Brunehaut) is van Germaanse oorsprong en betekent ongeveer “beschermd in strijd” of “klaar voor de strijd”. Het is een samenstelling van twee elementen: het eerste deel “brun-” verwijst naar ‘borstharnas’ of ‘glanzend pantser’, en het tweede deel “-hild” betekent ‘strijd’ of ‘gevecht’ in het Oudhoogduits.

Historisch gezien was Brunhilde de naam van een bekende Visigotische prinses uit de 6e eeuw, die een belangrijke rol speelde als koningin en regentes. Deze historische figuur ligt ten grondslag aan verschillende legendes en mythologische verhalen, zoals die rond de Walküre Brünnhilde uit de Germaanse mythologie en legendes uit het Nibelungenlied.

Het archief van deze vereniging, die de periode van 1910 tot circa 1985 bestrijken, zijn overgedragen aan Erfgoed Leiden en vormen een rijke bron van informatie over haar activiteiten, bestuurszaken, jubilea, optredens en wedstrijden. Tot medio jaren ’80 was (Oud) Brunhilde actief met het organiseren van gymnastieklessen, uitvoeringen en sportevenementen voor dames.

Hoewel Brunhilde vooral een sportieve en sociale rol had, was het ook een gewaardeerde club binnen de Leidse gemeenschap, die naast sport ook verbondenheid en cultuur onder vrouwen stimuleerde. De club kende een gedisciplineerde opzet en had diverse groepen en niveaus binnen het lidmaatschap.

Het boek van Sjoerd Mik, “100 jaar Brunhilde. Geschiedenis van een Leidse damesgymnastiekvereniging”, richt zich deels ook op Nieuw Brunhilde en latere ontwikkelingen, en behandelt een breder spectrum dat niet exclusief Oud Brunhilde omvat. Het boek kan gebruikt worden als aanvullende bron voor bredere context en verdieping, met name voor perioden na 1985 en de fusie naar Gymsport Leiden.

In het tweede decennium van de 21e eeuw bestaat de vereniging slechts uit damessenioren. Het stierf een stille dood.

Erratum Jubileumboek pagina 57
In het jubileumboek is vermeld:
“Cornelia Theodora (Tonnie of Tol) Steffelaar werd op 5 april 1905 aan de Rijnstraat tegenover het Centraal Station (het vroegere Staats Spoor) in Den Haag geboren.”

Dit blijkt onjuist te zijn. De juiste gegevens luiden:
Cornelia Theodora Steffelaar, geboren op 5 april 1905 te Breda, dochter van Cornelis Theodorus Steffelaar, kapitein ter zee, en Johanna Hendrika van Ernst.

In tegenstelling tot de vermelding in het jubileumboek zijn er in de Haagse Rijnstraat geen aanwijzingen dat een Steffelaar met deze geboortedatum of op dat adres heeft gewoond. Wel is bekend dat op nummer 2 in 1907 de Amsterdammer H.F.M.J. Steffelaar woonde, maar deze persoon is geen directe familie.

Vanaf het begin van de jaren dertig duikt in de pers de voorletter T. op en na de oorlog wordt er gesproken over Tol Steffelaar. De herkomst van deze bijnaam/v oornaam is onduidelijk gebleven. Hetzelfde geldt voor de roepnaam Ton: indien de geboortenaam Antonia was geweest, zou dit te verklaren zijn, maar dat is hier niet het geval.